بخش ديگري از تمدن آسياي مركزي و از جمله قرقيزستان كه كلمات زبان فارسي در آن وجود ثابت و حضور نظرگير دارد، بخش معماري و لوازم آن ميباشد. بسياري از آثار معماري تاريخي موجود در حدود قرقيزستان امروزي نام فارسي خودرا محفوظ داشته است. از جمله در مهمترين شهر جنوبي قرقيزستان- شهر اوش، كه آنرا برسميت «پايتخت جنوبي كشور» مينامند، مكان تاريخي اي معروف به «كوه سليمان» موجود است و نام ديگر آن «باره كوه» ميباشد. متخصصين روسي و قرقيزي اطمنان دارند كه اين كوه مصنوعي، و باقي قلعه و يا خود حصار عظيم سنگي ميباشد. باستان شناسان در پيرامون و داخل آن قلعهء كهني را پيدا نمودند و با مراعات به آثار تاريخي آن را «مغكده» ناميدند. همچنين بخشهاي آنرا «دروازهء مغكده»، و «آتشكده». در اين جا تعداد زياد آثار زردشتي از جمله «دخمه» ها را پيدا كرده اند. اين نوع اماكن تاريخي كه نام فارسي دارد، در قرقيزستان بسيار است و بحث عليحيده ميخواهد. ولي در ضمن ميتوان گفت كه واژه هاي مخصوص اسم مكان از قبيل «آباد» و «كنت» يا «كت» د سراسر قرقيزتان به مشاهده ميشود. مثلاً شهر و استان «جلال آباد» و شهر خيلي قديمي «نوكت» در فاصلهء 16 كلومتري پايتخت قرقيزستان. امروز اين محل اسم روسي (КРАСНАЯ РЕЧКА) را دارد. باستانشناسان قرقيزي شهادت ميدهند، كه سغديان در وادي چوي- استان مركزي قرقيزستان در مسير راه بزرگ ابريشم 160 شهر و شهرك سغدنشين را آباد كرده بودند…
چند اصطلاح معماري كه در زيل ميآيد عمدتاً از ترجمهء روسي كتاب محقق قرقيزي دكتر جمانقولاف «آثار معماري قرقيزستان» انتخاب شده است و به اين دليل بييشتر عبارت است از اصطلاحات خاص معماري ايراني كه در روسي نيز بدن ترجمه مورد استفاده ميباشد:

قرقيزي فارسي
AYVAN ايوان
GACH گج
GACHKHAK گجخاك
GOLDASTA گلدسته
GURKHANA گورخانه
GAZ گز (واحد اندازه گيري)
KOSHK كوشك
CHARDIVAR چارديوار(محل خاصي نيز در قرقيزستان اين اسم را دارد)
DIBAR ديوار
USTUN ستون
KOZAGI كوزه گي، نوعي پاي ستون كه به كوزه شباهت دارد.
PISHTAGH پيش طاق
KHANAGHAH خانقاه
SARAY سراي
KARVANSARAY كاروان سراي
ANBAR انبار
NAMAZGAH نمازگاه
SHORFA شرفه
SHAHAR شهر
SHAHRESTAN شهرستان
CHASPAK چسپك و
ZANJIRI زنجيري – دو نوع بافت خشت يا آجر
BALAR بالار
CHOB چوب
TAKHTA تخته
VASA
JOFTVASA وسه جفت وسه- چوب سقف.
GHIR قير
OHAK آهك…
GOMBEZ گمبز
DALAN دالان

daanishmand دانشمند
dost>dostuk دوست،دوستي
maymandost مهماندوست
usta اوستا،اوستاد
maymankana مهمانخانه
darikana>dari داروخانه، دكان داروفروشي: دارو
baytabkana «بيتاب خانه» درمانگاه
ketabkana كتابخانه
TAZA تازه،پاكيزه
ABA هوا
ASMAN آسمان
PALVAN پهلوان، زورمند
ASHNA آشنا
MIRAB ميرآب، آبران
NAN نان
ASH آش
DIHGHAN دهقان، كشاورز
ZERGER زرگر،جواهرساز
PADSHA پادشاه
ARZAN ارزان
TARAZI ترازو
NOORUZ نوروز

 برگرفته شده از  تار نگار ورارود یک

    >>  زبان فارسي در قرقيزستان